زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

خالد بن کثیر





خالد بن کثیر، حکمران قهستان در زمان خلافت منصور عباسی (حک : ۱۳۶ـ۱۵۸) می‌باشد.


۱ - کنیه خالد



ابن خلدون نام وی را به‌ صورت خالد بن کثیّر، کنیه‌اش ابوالمعره، ضبط کرده است.
[۱] ابن‌خلدون، تاریخ، ج۳، ص۲۴۳.

به نوشتۀ طبری، وی یکی از موالی قبیلۀ بنی‌تمیم و در روزگار منصور، حکمران قهستان بوده است.
.
[۲] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۷، ص۵۰۳.


۲ - قتل خالد



بعد از مرگ خالد بن ابی‌داود، در سال ۱۴۰ منصور، خلیفۀ عباسی، حکومت خراسان را به عبدالجبار بن عبدالرحمان ازدی واگذار کرد و در پی آن سخت‌گیری بر سرداران و والیان عباسی، به اتهام دعوت برای علویان، در خراسان آغاز شد.
عبدالجبار گروهی از امیران خراسان، از جمله خالد بن کثیر، را به قتل رساند و گروهی را نیز زندانی کرد.
[۳] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۷، ص۵۰۳.


۳ - اختلاف در گرایشات شیعی خالد


یعقوبی، بدون ذکر نام خالد بن کثیر، از قتل بسیاری از شیعیان بنی‌هاشم توسط عبدالجبار یاد کرده
[۴] یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۳۷۱.
و ابن‌ کثیر
[۵] ابن‌کثیر، البدایة و النهایة فی التاریخ، ج۱۰، ص۷۷، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
نیز گرایش علوی مقتولان را تلویحآ تأیید کرده، اما طبری
[۶] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۷، ص۵۰۳.
تمایلات شیعی خالد بن کثیر و دیگر سرداران را فقط اتهام دانسته است.
بلعمی نیز بر آن است که والی خراسان، اگرچه مجوز کشتار شیعیان آل‌علی را داشت، بدین‌ بهانه دست به کشتار حامیان بنی‌عباس زد.
[۷] بلعمی، تاریخنامه طبری، ج۲، ص۱۱۰۲، چاپ محمد روشن، تهران ۱۳۶۶ش.

صرف ‌نظر از انگیزۀ اصلی عبدالجبار در این اقدام، واکنش شدید منصور به این قتل‌ عام (خلع و قتل عبدالجبار)
[۸] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۱، ص۵۰۸ـ۵۱۰.
، ظن وفاداری خالد بن کثیر و دیگر مقتولان را به خلافت عباسی تقویت کرد و در علوی بودنشان تردید شد.
در این خصوص روایت بلاذری، درخور تأمل است که نوشته عبدالجبار، خود، گرایش‌های علوی داشت و پس از بالا گرفتن اختلافاتش با منصور، به تصفیه حساب سیاسی و خونین در میان شیعیان عباسی پرداخت.
[۹] احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۳، ص۲۵۹، دمشق ۱۹۹۸.

این مقتولان، همان کسانی بودند که والی خراسان از جانب آن‌ها احساس خطر می‌کرد و بلاذری بر وفاداری آنان به عباسیان تأکید کرده است.
[۱۰] احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۳، ص۲۵۹، دمشق ۱۹۹۸.

پس از این قتل‌ عام، خالد آشکارا به دعوت برای علویان و مردی که او را ابراهیم‌ بن عبداللّه‌ بن حسن می‌نامید، پرداخت
[۱۱] احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۳، ص۲۵۹، دمشق ۱۹۹۸.
اما اندکی بعد سپاهیان منصور شورش خالد را سرکوب کردند و او را به بغداد فرستادند که در آن‌جا به‌ قتل رسید.
[۱۲] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۱، ص۵۰۸ـ۵۱۰.



۴ - فهرست منابع



(۱) ابن‌خلدون؛ تاریخ.
(۲) ابن‌کثیر، البدایة و النهایة فی التاریخ، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
(۳) طبری، تاریخ (بیروت).
(۴) یعقوبی، تاریخ.
(۵) احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، دمشق ۱۹۹۸.
(۶) بلعمی، تاریخنامه طبری، چاپ محمد روشن، تهران ۱۳۶۶ش.

۵ - پانویس


 
۱. ابن‌خلدون، تاریخ، ج۳، ص۲۴۳.
۲. طبری، تاریخ (بیروت)، ج۷، ص۵۰۳.
۳. طبری، تاریخ (بیروت)، ج۷، ص۵۰۳.
۴. یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۳۷۱.
۵. ابن‌کثیر، البدایة و النهایة فی التاریخ، ج۱۰، ص۷۷، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
۶. طبری، تاریخ (بیروت)، ج۷، ص۵۰۳.
۷. بلعمی، تاریخنامه طبری، ج۲، ص۱۱۰۲، چاپ محمد روشن، تهران ۱۳۶۶ش.
۸. طبری، تاریخ (بیروت)، ج۱، ص۵۰۸ـ۵۱۰.
۹. احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۳، ص۲۵۹، دمشق ۱۹۹۸.
۱۰. احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۳، ص۲۵۹، دمشق ۱۹۹۸.
۱۱. احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۳، ص۲۵۹، دمشق ۱۹۹۸.
۱۲. طبری، تاریخ (بیروت)، ج۱، ص۵۰۸ـ۵۱۰.


۶ - منبع


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «خالد بن کثیر»، شماره۵۴۶۶.    







آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.